Nerden geldik buraya

24 Ocak 1980 kararları, ithal ikameci politikalar yerine ihracata dayalı bir ekonomi modelini Türkiye’ye tanıttı. Ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla çıkarılan bu kararlar, ülkenin neoliberal politikalara geçişinin de ilk sinyallerini verdi. Kısa bir süre sonra gerçekleşen 12 Eylül askerî darbesi, siyasi muhalefeti kıskacına alırken artan devlet şiddeti insan haklarının tamamen yok sayılmasını beraberinde getirdi. Birkaç değişiklikle günümüzde hâlâ yürürlükte olan 1982 Anayasası, askerî idarenin baskısı altında yapılan referandumla kabul edildi.

Neoliberal politikalar, 1982 Anayasası sonrasında yönetime gelen ilk sivil siyasi parti olan Anavatan Partisi’nin (ANAP) temellerini oluşturdu. Kurulduğu 1983’ten 1991’e kadar tek başına iktidarda kalan ANAP, tüketim odaklı bir toplum anlayışını devreye soktu; gücünü korumakta olan askerî vesayet ise, her türlü muhalif eylem ve politik oluşumun önünde durmaya devam etti. 1980’ler boyunca uyum içerisinde hareket eden bu iktidar odakları, tüketime bağlı refah ve özgürlük ortamı vaat ederken sosyal ve siyasi yaşamda otoriter bir yaklaşım izledi.

Sendikal hak mücadeleleri ve diğer politik örgütlenmeleri durduran askerî darbe ve 1982 Anayasası, 1980’lerin ilk yarısında çeşitli sivil muhalefet ve temsil biçimlerinin ortaya çıkışını engelleyemedi. On yılın sonlarına gelindiğinde, sivil toplum hareketleri gelişerek demokratikleşmede aktif bir rol almaya ve statükoya karşı durmaya başladı. Feministler, çevreciler, eşcinsel hakları aktivistleri, insan hakları savunucuları gibi siyasi temsiliyet olanaklarından yoksun birçok grup alternatif birliktelikler oluşturdu. Bu birliktelikler, demokratik hak ve özgürlük talepleri merkezinde bir politika benimserken yeni toplumsal örgütlenmelerin de önünü açtı.

İstanbul’u merkeze alan Nerden geldik buraya, bu süreci arşiv materyalleri ve dönem sinemasından örneklerle değerlendirir; sergideki sanatçılar Halil Altındere, Serdar Ateşer, Aslı Çavuşoğlu, Barış Doğrusöz, Ayşe Erkmen, Esra Ersen ve Hale Tenger, 1980’lere dair işleriyle politik ve kültürel dinamikleri irdeler. Askerî darbeden sonra ortaya çıkan toplumsal hareketler ve popüler kültür ögelerine odaklanan sergi, Türkiye’nin yakın geçmişiyle bugünü arasındaki ilişkiyi görünür kılmayı amaçlar.


Nerden geldik buraya, SALT’ın üyesi olduğu Avrupa müzeler konfederasyonu L’Internationale‘nin beş yıllık The Uses of Art – the Legacy of 1848 and 1989 [Sanat Kullanımları – 1848 ve 1989’un Mirası] programı kapsamında gerçekleştirilmektedir.