Modern Türkiye'nin
Osmanlı Mirasını Keşfi:
Ali Saim Ülgen Arşivi

SALT Ulus, Ankara

SALT Ulus’taki ikinci sergi, araştırmacı, mimar ve restoratör Ali Saim Ülgen’in dünyasından yola çıkarak 1960 öncesi Türkiye’sinde kültür varlıklarının durumu ve dönemin restorasyon pratikleri hakkında bir kesit sunmayı amaçlıyor.

Türkiye’nin ilk restoratör mimarlarından olan Ülgen, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde çalıştığı uzun yıllar boyunca sadece Türkiye’de değil, Libya, Kudüs ve Bağdat gibi kentlerde yüzlerce restorasyon yaptı. Eski eserleri belgelemek amacıyla yapı fotoğrafları, gazete kupürleri, makaleler gibi çeşitli malzemeler topladı, üretti ve daha sonra yazacağı kitaplar için zengin bir altyapı oluşturdu. Ancak hazırlık aşamasındaki birçok eserini tamamlamaya ömrü yetmedi.

Ülgen’in yaşamı boyunca idari unvanlarının yanı sıra, araştırmacılığı ve akademisyen kimliğiyle topladığı tüm malzeme ailesi tarafından titizlikle saklanarak günümüze ulaştı. Mimarlık Vakfı tarafından ön tasnifi yapılan bu belgeler, SALT Araştırma’da araştırmacıların kullanımına sunulmak üzere dijitalize ediliyor ve kataloglanıyor.

Ali Saim Ülgen arşivinde bulunan çok sayıda yazılı ve görsel belge, kültür varlıklarına dair eşsiz bir kaynak teşkil ettiği gibi yeni restorasyon projeleri için önemli bir bilimsel veri oluşturuyor. Arşiv, bir dönemin mimarlık tarihi ile restorasyon yaklaşımları ve koruma politikalarına da ışık tutuyor.

Ülgen’in notları, yazıları, çizdiği kroki ve rölöveler ile kitaplar, el yazmaları ve fotoğraflardan oluşan ayrıntılı bir seçkiyi içeren sergi, ilk olarak SALT Galata’da yer almıştı.

Ali Saim Ülgen (1913-1963)
1938’de Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Şubesi’nden mezun oldu. 1943’te mimarlık tarihi kürsüsünde ders verdi. İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde mimar olarak görev yaptı ve anıtlar üzerine ilk uygulamalı çalışmalara başladı. 1944’te Ankara Eski Eserler ve Müzeler Umum Müdürlüğü Anıtlar Şubesi’nde müdürlük görevine getirildi. Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde sanat tarihi dersleri verdi. 1951’de Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’na üye olarak atandı. 1953’te Vakıflar Genel Müdürlüğü Abide ve Yapı İşleri Dairesi’nde mütehassıs müşavir oldu.

Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği doğrultusunda yapılması planlanan Mimar Sinan kitabı için rölöve çalışmaları gerçekleştiren Ali Saim Ülgen’in yayımlanmış belli başlı kitapları arasında Fatih Camii ve Bizans Sarnıcı (1939) ile Anıtların Korunması ve Onarılması (1943) bulunmaktadır. “Fatih Devrinde İstanbul (1453-1481)” haritasını hazırlamış olan Ülgen’in birçok dergide de makaleleri yayımlanmıştır.