Taiping Tianguo

AI WEIWEI

Tanınmış şair Ai Qing’in oğlu olan Ai Weiwei 1957’de Pekin’de doğdu. Kültür Devrimi döneminde zorunlu göçle geçen yıllardan sonra Ai’nin ailesi Pekin’e döndü. Ai 1976’da Pekin Film Akademisi’ne kaydoldu. Kısa bir süre sonra, Çin’de güncel sanatın doğuşunda öncü rol üstlendiği kabul edilen Xingxing (Yıldızlar) Grubu’na katıldı. Grubun diğer üyeleri arasında Huang Rui, Ma Desheng ve Wang Keping vardı. Yıldızlar Grubu’nun Çin Sanat Galerisi’ndeki ikinci sergisinde, Ai’nin birtakım suluboya çalışmaları yer aldı. 24 Ağustos-7 Eylül 1980 tarihlerinde gerçekleştirilen sergi, iki haftada neredeyse 200 bin kişi tarafından görüldü. Yıldızlar Grubu sanatçılarının işlerinin büyük bir kısmı açıkça politik olmasa da grubun amaçları son derece politikti; hareket noktalarını Kültür Devrimi sonrasında demokrasi, insan hakları ve bireysel ifade oluşturuyordu.

Ai 1981’de ABD’ye gitti ve Parsons School of Design’a girdi. Kısa bir süre sonra okuldan ayrıldı ama 1993’e kadar New York’ta kaldı. Orada geçirdiği 10 yılı aşkın sürenin büyük bir kısmında East Village’da yaşayan Ai, sürekli olarak -ve belki biraz da farkında olmadan- o bölge ve insanlarını fotoğrafladı. Binlerce olduğu söylenen fotoğrafları, bu mahalle ve şehrin belki de en kritik zamanlarındaki çalkantıları ve hareketliliğini belgeledi. Çoğu siyah-beyaz fotoğraflardan oluşan bu günlükte, sanatçının Çinli arkadaşlarının tanınmadan önceki yoksulluk yıllarından fotoğrafları da bulunuyor. Sanatçı Xu Bing, yönetmen Chen Kaige ve besteci Tan Dun gibi o dönem New York’a taşınan diğer yaratıcı isimlerin yanı sıra Amerikalı Beat kuşağı şairi Allen Ginsberg ile Tehching Hsieh de bu fotoğraflarda karşımıza çıkıyor.

Ai 1993’te Pekin’e döndüğünden bu yana güncel Çin sanatı ve mimarisinin en önde gelen isimlerinden biri ve aynı zamanda, küresel çapta tanınmış bir kültür ve politika ikonu hâline geldi. Politik aktivizmi ve Çin hükümetini kamuoyu önünde eleştirmesi nedeniyle Nisan 2011’de tutuklandı ve ev hapsine mahkûm edildi.

FROG KING KWOK

Frog King (Kwok Mang Ho) 1947’de Çin’de doğdu. Hong Kong’da kavramsal sanatın öncüsü oldu. 1960’ların sonlarında ve 1970’ler boyunca neredeyse tek başına, dönemin son derece tutucu Hong Kong sanat çevrelerine meydan okumak üzere çok çeşitli araçlar ve ifade biçimleri kullandı. 1974’te Yuen Long’da açtığı sergi (bölgedeki ilk kavramsal sanat sergisi olduğu düşünülmektedir) ve 1977’de Hong Kong Arts Centre’ın açılış sergisine verdiği çürük yumurta işi kamuoyunda infial uyandırdı ve yerel hafızadan silinmedi. Ancak onu asıl efsanevi kılan, 1979’da Tiananmen Meydanı ve Çin Seddi’nde, geleneksel Çin felsefesindeki beş elemente ilgisi temelinde teller ve plastik poşetler kullanarak gerçekleştirdiği performanstı. Bunun Çin’deki ilk performans sanatı örneği olduğu düşünülmektedir.

Kwok 1980’de New York’a taşındı ve 1995’e dek orada yaşadı. O dönemde iki yıl boyunca Soho’daki KWOK Gallery’yi yönetti ve çoğu zaman başka sanatçılarla iş birliği içerisinde performanslar düzenledi, bunların bazılarında kendisi de yer aldı. Aynı zamanda, bir Çin lokantasını dekore etmek gibi başka işler yaptı ve 1987 yapımı An Autumn’s Tale [Bir Güz Masalı] adlı filmin sanat yönetmeni asistanlığını üstlendi. Son derece üretken bir sanatçı olmayı sürdüren Kwok’un, 1967’den bu yana performans, heykel, resim ve enstalasyonlarıyla dünyanın çeşitli yerlerinde üç binin üzerinde sanat etkinliğine katıldığı sanılmaktadır. Son dönemde işleri, Hong Kong’u kişisel bir sergiyle temsil ettiği 54. Venedik Bienali (2011) ve Pekin’deki Üçüncü Mimari Bienali’nde (2008) sergilenmiştir.

TEHCHING HSIEH

Performans sanatı tarihinin efsanelerinden biri olarak nitelenen Tehching Hsieh 1950’de Nanjhou-Tayvan’da doğdu. Erken yaşta liseyi bırakarak tüm zamanını resimde farklı stilleri denemeye ayırdı. 1974’te bir gemide iş buldu ve Tayvan’dan ayrıldı. Philadelphia civarından ABD’ye giriş yaptı, ardından New York’a geçti. Sonraki birkaç yıl boyunca kaçak göçmen olarak yaşadı ve geçinebilmek için niteliksiz işlerde çalıştı. 1978’de efsanevi “One Year Performances”a [Bir Yıllık Performanslar] başladı; 1986’ya gelindiğinde serideki beş performansı tamamlamıştı. İlk performansta (1978-1979) kendini, kendi yaptığı bir kafese kilitledi. Söz konusu performansa ait belgesel bir fotoğrafın numaralı bir nüshası bu sergide yer alıyor. İkinci performansta (1980-1981) her saat başı bir işe geliş-gidiş kartını zımbalattı. Üçüncüsünde (1981-1982) tam bir yıl boyunca sokakta yaşadı, hiçbir bina ya da kapalı mekâna girmedi. Bu performans sergide, birer afiş, bildiri, harita ve film ile çeşitli fotoğraflar gibi parçalarla temsil ediliyor. Hsieh ve Linda Montano iş birliğiyle gerçekleştirilen dördüncü performansta (1983-1984) iki sanatçı birbirlerine bellerinden bir iple bağlanarak performans süresince hiç yalnız bırakılmadı. Beşincisindeyse (1985-1986) Hsieh sanatla ilgili hiçbir şey yapmadı.

1986-1999 yıllarında sanatçı, ayrıntıları bugün dahi bilinmeyen “Thirteen-Year Plan” [On Üç Yıllık Plan] üzerinde çalıştı. 1 Ocak 2000 tarihinde resmî bir açıklamayla hayatta olduğunu ve sanat yapmayı artık tamamen bırakacağını duyurdu. 2009’da Museum of Modern Art’taki kişisel sergisi ile aralarında Guggenheim Museum’un da bulunduğu değişik mekânlardaki karma sergilerden bu yana Hsieh, geriye kalan tek projesinin işlerine adanmış bir müze kurmak olduğunu dile getiriyor.

MARTIN WONG

Martin Wong 1946’da Portland-Oregon’da doğdu, San Francisco’da büyüdü. Hem annesi hem de babası ikinci kuşak Çin kökenli Amerikalıydı. Eureka-California’daki Humboldt State University’de seramik eğitimi alıp bu şehirde bir süre yaşadıktan sonra doğduğu şehre döndü ve Hippi hareketinin ünlü merkezi Haight-Ashbury bölgesinde bir komüne katıldı. 1970’lerin başlarında grafik tasarımcı ve set tasarımcısı olarak radikal gey-drag performans grupları Cockettes ve Angels of Light’la çalıştı.

Wong 1978’de kendini tümüyle resme vermek üzere New York’a yerleşti. Benzersiz stili, ustalıklı gerçekçi kent görünümleri ve Lower East Side’daki (Aşağı Doğu Yakası) komşularının sevgi dolu portreleriyle kısa sürede tanındı. İşleri 1980’ler ve 1990’lar boyunca çeşitli kişisel ve karma sergilerde yer aldı. Sanatçı o dönem büyük ihtimalle dünyanın en geniş grafiti koleksiyonunu da oluşturdu; sonrasında bunu Museum of the City of New York’a bağışladı. AIDS teşhisi konulan Wong, 1994’te San Francisco’ya dönerek hastalığına rağmen çalışmayı sürdürdü. 1997-1998’de, New York Museum ve Illinois State University’ye bağlı University Art Galleries iş birliğinde retrospektif sergisi düzenlendi. 1999’da San Francisco’da yaşamını yitiren Wong’un resimleri, aralarında Museum of Modern Art, Metropolitan Museum, Whitney Museum of American Art ve San Francisco Museum of Modern Art’ın da bulunduğu ABD’nin en önemli bazı kamusal koleksiyonlarında yer almaktadır.