Yararlı Sanat Ofisi
Salt Galata
Yararlı Sanat Ofisi, SALT Galata
Fotoğraf: Mustafa Hazneci
Fotoğraf: Mustafa Hazneci
Müzeler ciddi bir kriz içerisinde; birçoğu, geçmişe ait misyonlarının şimdiye yanıt verip vermediğini gözden geçirmek için geç kaldı. Çabalarını şirketleşmeye sarf ettiler ve bunun, kuruluşları itibariyle tek yönlü olan iletişim biçimlerini gitgide perçinlediğini öngöremediler. Kapıldıkları büyüme refleksiyle çoğalma, mevcut sosyal hareketlerin baskısıyla çeşitlenme gerekleri tetiklendi. Çoğalmak için popüler ilgi alanları ile türlü araçları işletip kendilerini bir deneyim mekânı olarak sunan müzeler, çeşitlenmek için de kendi ihtiyaçlarını temel alan dönemlik ve tek taraflı davetler geliştirmeye ağırlık verdi. Devleşme ve şirketleşmenin getirdiği yönetim biçimleri, söz konusu gidişatın, var olandan öte bir ilişki isteyen kullanıcılar yönünde değiştirilmesini zorlu kılıyor.
Bu krizin göz ardı ettiklerine dikkatle SALT’ta daima, içeriğin deneyimden çok daha değerli olduğu savunuldu. Kurumun, kendi menfaatleri dışındaki kullanıcı ve kullanımlara açık olması teşvik edildi. Bu doğrultuda beliren kaynaklardan ortak yararlanma niyeti, şehirde üretmeye yer arayan kişi, kolektif, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarından taleplerle SALT’ta hayata geçirildi. Kurum, altı yılı geçen bir sürede, bireylerden bileşenlere uzanan kullanıcılar edindi. Araştırma ve programlarıyla bizzat başlattığı öğrenme süreçleri, çeşitli bilgi alanlarından bileşenlerin katkısıyla karşılıklı hâle geldi. Yoğunlukla sinema, performans, fotoğraf, edebiyat ve gıda alanlarında kurulan çok sayıda iş birliğinin çıktıları ve şehirli yaşama biçimlerini dert edinen tartışmalarla SALT’ın müfredatı hayli genişledi.
SALT Galata’da, Eylül ayında işlemeye başlayacak olan Yararlı Sanat Ofisi, müzelerin girdiği bu dönemeci sorgulamaya ve kurum ile kullanıcı arasındaki birlikte öğrenme imkânını geliştirmeye odaklanıyor. Ofis, uluslararası kültür kurumları ile üniversitelerin yer aldığı Asociación de Arte Útil platformu ortaklığında kuruldu. “Yararlı sanat” olarak tanımlanabilen “arte útil” kavramı çevresinde oluşturulan platform, sanatın araç gereç kadar kullanışlı olabileceği fikrinde temelleniyor. Bir zamanlar devletin hükmünde olduğu varsayılan konulara, birey, inisiyatif veya toplulukların özgün metot ve düzenlemelerle müdahaleleri araştırılıyor. Arte Útil çalışmaları, çeşitli ülkelerde bu kapsamda gerçekleştirilmiş olan sanat işlerini birer “vaka” olarak bir araya getiren çevrimiçi bir arşivin yanı sıra sergi, atölye ve seminerlerle paylaşıma açılıyor.
SALT Galata’nın üçüncü katında kurulan Yararlı Sanat Ofisi aracılığıyla bu arşive Türkiye ve yakın coğrafyadan vakalar eklenecek. Yeni vaka tartışmalarına, arşivden bir seçkinin irdelendiği kamu programları eşlik edecek. İki yıla yayılacak olan süreç, SALT’ın kullanıcı ve bileşenlerinin ilgi alanlarına yönelik olarak geliştirilen iş birliklerini de kapsayacak. Yararlı Sanat Ofisi zamanla ayrıca, sanatçı ve akademisyen tanımlarının dışına çıkan bir “profesyonel kullanıcı” grubunun oluşumunu hedefleyecek. Arşivdeki vakaların metin (Türkçe-İngilizce) ve görsellerle incelemeye sunulduğu ofis, programlar haricinde de herkesin kullanımına açık olacak.
Yararlı Sanat Arşivi Hakkında
Sanatçı Tania Bruguera ile Asociación de Arte Útil kurucularının “yararlı sanat kavramı” tarifine uygun sanat işlerinin vaka olarak sunulduğu Yararlı Sanat Arşivi‘nde, çeşitli dönem ve coğrafyalardan 250’yi aşkın vaka toplanmış bulunuyor. Asociación de Arte Útil’e göre, bir işin “yararlı” kabul edilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekiyor:
1. Toplum içerisinde sanat için yeni kullanımlar önerir.
2. Sanatın etkili olduğu (yönetimsel, hukuki, eğitsel, bilimsel, ekonomik vb.) açılardan alanın sınırlarını zorlar.
3. Zamanın takipçisi olur, güncel gerekliliklere sessiz kalmaz.
4. Uygulanabilirdir ve gerçek durumlarda işlev gösterir.
5. Eser yaratıcılığı yerine girişimci olmayı, izleyici olmak yerine kullanıcı olmayı teşvik eder.
6. Kullanıcılara pratik, yararlı sonuçlar sunar.
7. Değişen koşullara uyumlanırken sürdürülebilirliği benimser.
8. Estetiği dönüşüme dayalı bir sistem olarak yeniden yapılandırır.
Asociación de Arte Útil platformu, uluslararası iştirakçileri ve “yararlı sanat” kavramı ile kategori ve yıllara göre araştırılabilecek vakalar hakkında daha ayrıntılı bilgi için: http://www.arte-util.org/
Bu krizin göz ardı ettiklerine dikkatle SALT’ta daima, içeriğin deneyimden çok daha değerli olduğu savunuldu. Kurumun, kendi menfaatleri dışındaki kullanıcı ve kullanımlara açık olması teşvik edildi. Bu doğrultuda beliren kaynaklardan ortak yararlanma niyeti, şehirde üretmeye yer arayan kişi, kolektif, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarından taleplerle SALT’ta hayata geçirildi. Kurum, altı yılı geçen bir sürede, bireylerden bileşenlere uzanan kullanıcılar edindi. Araştırma ve programlarıyla bizzat başlattığı öğrenme süreçleri, çeşitli bilgi alanlarından bileşenlerin katkısıyla karşılıklı hâle geldi. Yoğunlukla sinema, performans, fotoğraf, edebiyat ve gıda alanlarında kurulan çok sayıda iş birliğinin çıktıları ve şehirli yaşama biçimlerini dert edinen tartışmalarla SALT’ın müfredatı hayli genişledi.
SALT Galata’da, Eylül ayında işlemeye başlayacak olan Yararlı Sanat Ofisi, müzelerin girdiği bu dönemeci sorgulamaya ve kurum ile kullanıcı arasındaki birlikte öğrenme imkânını geliştirmeye odaklanıyor. Ofis, uluslararası kültür kurumları ile üniversitelerin yer aldığı Asociación de Arte Útil platformu ortaklığında kuruldu. “Yararlı sanat” olarak tanımlanabilen “arte útil” kavramı çevresinde oluşturulan platform, sanatın araç gereç kadar kullanışlı olabileceği fikrinde temelleniyor. Bir zamanlar devletin hükmünde olduğu varsayılan konulara, birey, inisiyatif veya toplulukların özgün metot ve düzenlemelerle müdahaleleri araştırılıyor. Arte Útil çalışmaları, çeşitli ülkelerde bu kapsamda gerçekleştirilmiş olan sanat işlerini birer “vaka” olarak bir araya getiren çevrimiçi bir arşivin yanı sıra sergi, atölye ve seminerlerle paylaşıma açılıyor.
SALT Galata’nın üçüncü katında kurulan Yararlı Sanat Ofisi aracılığıyla bu arşive Türkiye ve yakın coğrafyadan vakalar eklenecek. Yeni vaka tartışmalarına, arşivden bir seçkinin irdelendiği kamu programları eşlik edecek. İki yıla yayılacak olan süreç, SALT’ın kullanıcı ve bileşenlerinin ilgi alanlarına yönelik olarak geliştirilen iş birliklerini de kapsayacak. Yararlı Sanat Ofisi zamanla ayrıca, sanatçı ve akademisyen tanımlarının dışına çıkan bir “profesyonel kullanıcı” grubunun oluşumunu hedefleyecek. Arşivdeki vakaların metin (Türkçe-İngilizce) ve görsellerle incelemeye sunulduğu ofis, programlar haricinde de herkesin kullanımına açık olacak.
Yararlı Sanat Arşivi Hakkında
Sanatçı Tania Bruguera ile Asociación de Arte Útil kurucularının “yararlı sanat kavramı” tarifine uygun sanat işlerinin vaka olarak sunulduğu Yararlı Sanat Arşivi‘nde, çeşitli dönem ve coğrafyalardan 250’yi aşkın vaka toplanmış bulunuyor. Asociación de Arte Útil’e göre, bir işin “yararlı” kabul edilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekiyor:
1. Toplum içerisinde sanat için yeni kullanımlar önerir.
2. Sanatın etkili olduğu (yönetimsel, hukuki, eğitsel, bilimsel, ekonomik vb.) açılardan alanın sınırlarını zorlar.
3. Zamanın takipçisi olur, güncel gerekliliklere sessiz kalmaz.
4. Uygulanabilirdir ve gerçek durumlarda işlev gösterir.
5. Eser yaratıcılığı yerine girişimci olmayı, izleyici olmak yerine kullanıcı olmayı teşvik eder.
6. Kullanıcılara pratik, yararlı sonuçlar sunar.
7. Değişen koşullara uyumlanırken sürdürülebilirliği benimser.
8. Estetiği dönüşüme dayalı bir sistem olarak yeniden yapılandırır.
Asociación de Arte Útil platformu, uluslararası iştirakçileri ve “yararlı sanat” kavramı ile kategori ve yıllara göre araştırılabilecek vakalar hakkında daha ayrıntılı bilgi için: http://www.arte-util.org/
