GÜÇ ODAĞI
Barış Doğrusöz

ARDIŞIK I

Salt Galata

19 Ocak – 27 Mart 2021

Bulduğumuzu korumanın tek yolu, zamanı gelinceye dek onu kumların altına gömmektir…*

1920’de Fırat Nehri çevresinde siper kazan İngiliz birlikleri, kamp yaptıkları alanda tesadüfen bir fresk buldu. Bu keşfin ardından başlatılan arkeolojik kazılar, ileride “Suriye Çölü’nün Pompeisi” olarak anılacak Dura-Europos antik kentini, on yedi asırdır gömülü olduğu kumun altından çıkardı. Sanat pratiğini İstanbul ve Beyrut’ta sürdüren Barış Doğrusöz’ün 2017’den bu yana üzerinde çalıştığı Güç Odağı, Deyrizor şehrinde yer alan Dura-Europos’un ekonomik ve siyasi tarihiyle kültürünü inceliyor. Arkeolojik sit alanının yeniden canlandırmasına dayanan ve ilk kez Ardışık programı kapsamında sunulan çoklu medya enstalasyonu, müzecilik ve arkeoloji temelinde harabe estetiği, temsiliyet ve sömürgeci söylemin anlatı inşasına bakıyor.

Üçlemenin ilk videosu Sandstorm and the Oblivion [Kum Fırtınası ve Nisyan] (2017), ilk sakinlerinin “kale” anlamına gelen Dura, Yunanlıların da Europos adını verdiği; dil, din ve kültür çeşitliliğine sahip kentin kuşatılması, düşüşü ve gün yüzüne çıkarılmasının izini sürüyor. Doğrusöz, gerçek ve mecazi anlamda kazı eylemine odaklanarak sit alanını hakikat ve kurgu arası bir bağlamda kavramsallaştırıyor. Kazıları “yumuşak güç politikalarının bir aracı” olarak niteleyen sanatçı, Fransız ve Amerikalı arkeologların raporları, uydu görüntüleri ve kenti çevreleyen surlar boyunca çekilmiş fotoğraflar eşliğinde, bu topraklarda bir zamanlar yaşanmış ve hâlen süren çatışmaların kaydını tutuyor.

Beneath Crowded Skies [Mahşerî Gökyüzleri Altında], bilimsel kazı sürecinin yanı sıra, son on yılda bölgedeki askerî harekâtlar ve militan yapılanmaları üzerinden, kentin asırlar boyu belli aralıklarla maruz kaldığı kuşatmalara dikkati çekiyor. Doğrusöz, 2019 tarihli videosunda, “kalede yaşamış, sevmiş, dans etmiş, ticaret yapmış ve savaşmış yerli ve yabancılar ile askerler ve siviller”in yapıların içi ve dışında, halka açık ve özel mekânlarda bıraktığı duvar yazılarına başvuruyor. Bilgileri derlerken oluşturduğu döngüsel kurgu ve metne dâhil ettiği nakarat ile geçmişten bugüne uzanan bir ihtilaf ve mücadele sarmalı inşa ediyor.

Ardışık programı için 2020’de tamamlanan Cross-Pollinated [Çaprazlama] ise, bir kültür mirası olarak sit alanlarının gözetlenebilirliğini sorguluyor. Sanatçı bu videosunda, Amerika Birleşik Devletleri’nin 1959’dan 1972’ye kadar Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhuriyeti ile aktif oldukları Batı Asya topraklarını takip için kullandığı Corona casus uydusunun çekimlerinden yararlanıyor. 1992’de gizliliği kaldırılan görüntüler, antik kentin uğradığı tahribatı belgeliyor. Doğrusöz araştırmasını, bölgenin bugünü için belirleyici olan su ve enerji kaynakları, tarım ıslahı, kentleşme, savaşlar, yağmalar ve kasıtlı imha meselelerine işaret ederek derinleştiriyor.

Kolektif hafızayı tanımlayan verileri yeniden kurgulayıp yorumlayan; tarih anlatısını şekillendiren mekân, zaman ve sistemleri irdeleyen Doğrusöz’ün Güç Odağı video üçlemesi, 27 Mart’a kadar SALT Galata’nın -1 katında görülebilir. Sunum paralelinde düzenlenecek çevrimiçi konuşma, atölye ve gösterim programları saltonline.org’da duyurulacaktır.

*Barış Doğrusöz’ün Güç Odağı üçlemesinin 2017 tarihli Sandstorm and the Oblivion [Kum Fırtınası ve Nisyan] videosundan alıntı


SALT’tan Amira Akbıyıkoğlu ve Farah Aksoy’un hazırladığı Ardışık programı, sanatçılar Barış Doğrusöz, Deniz Gül, Volkan Aslan, Aykan Safoğlu ile Fatma Belkıs ve Onur Gökmen’in 2021’de SALT Galata’da art arda gerçekleştirilecek sergilerinden meydana gelmektedir.

SAHA tarafından desteklenen Ardışık, SALT Galata’nın ardından, L’Internationale üyesi kurumlardan Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (Madrid), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Varşova) ve M HKA, The Museum of Contemporary Art’ın (Antwerp) 2021-2022 programları kapsamında sunulacaktır.



Garanti BBVA, SALT’ın kurucusu ve daimî destekçisidir.