"Duvar resminden korkuyorlar"

SALT Beyoğlu

“Duvar resminden korkuyorlar”, 12 Eylül öncesi kültür üretiminin özgül bir yönüne odaklanıyor. Sergi, Haziran 1976’da dönemin yerel belediyesinin davetiyle 13. Uluslararası Antalya Film ve Sanat Festivali’ne katılan sanatçıların yaptığı duvar resimleri ve sokak heykellerinin macerasıyla başlıyor. Farklı meslek gruplarının yanı sıra çeşitli edebiyatçı, eleştirmen, tiyatrocu ve sinemacılardan oluşan bir grubun 11 Eylül 1980 akşamı, Kuşadası Kültür ve Sanat Şenliği kapsamında Açık Hava Sineması’nda çektirdiği bir fotoğrafla sonlanıyor. Sergi, duvar resimleri, siyaset ve kitlesellik üzerine yapılan projelerin izini sürerken sanatçı hakları, sanatın toplum, ekonomi, emek ve siyasetle birebir ilişkisi ve sansür uygulamalarını inceliyor. 1976-1980 yıllarında devletin kültür politikaları hakkında zamanının oldukça gelişkin tartışmalarını da yeniden gündeme getiriyor.

1970’li yılların ortalarına dek oyuncu, müzisyen, yazar, sinemacı ve fotoğrafçılar ile kültür alanının diğer üyelerinden oluşan entelektüel sol, siyasal kültürü biçimlendirmede önemli bir rol oynamıştı. Ancak çok büyük çaplı siyasal ve toplumsal hareketlerin hâkimiyetine sahne olan 1970’lerin ikinci yarısında entelektüeller arka planda kaldı.

“Duvar resminden korkuyorlar”, 1976-1980 aralığında sanatçıların bu ilişkideki yerini belgeliyor. Bu çerçevede sergi “an”ı, zamanın iyimser ama vesveseli ve boğucu kabuğuna hapsetmeyi değil; günümüzün pazarlaşmış hegemonyasından çıkış yolları sunma umuduyla nelerin kazılıp çıkarılabileceğine, yeniden canlandırılabileceğine ve en baştan tartışılabileceğine bakmayı amaçlıyor.

Sergi adı hakkında
8-11 Eylül 1980 tarihlerinde, Kuşadası Kültür ve Sanat Şenliği’nde toplanan sanatçıların duvar resmi yapmalarına izin verilmemesi sonucu hazırlanan pankartlara “Duvar resminden korkuyorlar” yazılmıştı.

Projenin oluşumu hakkında
Sanatçı Ahmet Öktem, 1975’te kurulan Görsel Sanatçılar Derneği’nin 1 Mayıs 1977 tarihinde, Harbiye’deki Spor ve Sergi Sarayı’nda açılan 1. Mayıs Sergisi’ni ayrıntılı bir biçimde fotoğraflamıştı. “Duvar resminden korkuyorlar” sergisi, Öktem’in arşivinin dijitalleştirilmesi sürecinde söz konusu sergiye katılmış sanatçılarla yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıktı. Sergi bu şekilde arşiv malzemelerinin katılımı ve anlatılar üzerinden 1976’dan 1980’e kadar uzandı. Bu fotoğrafları çeken ve 12 Eylül kasırgasına rağmen bu zamana kadar özenle koruyan Ahmet Öktem olmasaydı bu proje düşünülemezdi.