Gösterim ve Söyleşi:
Hisar Kısa Film Yarışması
(1967-1970)
Salt Galata
18 Ekim 2023 17.00
Özer Kabaş’ın İstanbul Hatırası (1967) filminden bir kare
Atölye II-III
Salt, Türkiye’nin ilk kısa film festivali olan ve 1967-1970 yıllarında Robert Kolej Sinema Kulübü tarafından düzenlenen Hisar Kısa Film Yarışması üzerine yürüttüğü araştırma kapsamında bir gösterim ve söyleşi programı düzenliyor. Programda Hisar Kısa Film Yarışması’nda ödül kazanan İstanbul Hatırası (Özer Kabaş, 1967), Zürafa Sokağı (Özcan Arca, 1968), Politikacı (Turgut Alev ve Hasan Gürdal, 1968) ve Cumartesi-Pazar (Tan Oral, 1969) filmleri, elli yılı aşkın bir süre sonra ilk kez seyirciyle buluşacak.
Gösterimi, projenin araştırmacılarından Vasıf Kortun ve Deniz Tortum ile Deniz Kurtuluş Özgünay, Şenol Er, Bülent Becan ve Nurdan Arca’nın bir araya geleceği söyleşi izleyecek. Söyleşide, filmlerin restore edilerek dijital ortama aktarılmasını sağlayan Deniz Kurtuluş Özgünay ve Şenol Er sürecin detaylarını aktararak görsel materyallerin restorasyonu ile arşivlenmesindeki etik değerleri tartışacak. Söz konusu dönemde Robert Kolej Yüksek Okulu öğrencilerinden Bülent Becan ile Nurdan Arca ise kulüp ve festivalin işleyişine odaklanacaklar. Kabaş’ın asistanlığını yapan Becan çalışmalarında yer aldığı festivalin organizasyonuna dair anekdotlar paylaşırken, Arca yöneticiliğini yaptığı festival ile kulübe dair anı ve deneyimlerini aktaracak.
Program herkesin katılımına açık ve ücretsizdir.
PROGRAM
17.00-18.00 Giriş (Vasıf Kortun, Deniz Tortum) ve Gösterim
İstanbul Hatırası*
Yönetmen: Özer Kabaş
16mm, 1967, 21’36” (16mm En İyi Film, I. Hisar Kısa Film Yarışması)
*Film, MSGSÜ Prof. Sami Şekeroğlu Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Arşivi’nde bulunmaktadır.
Zürafa Sokağı
Yönetmen: Özcan Arca
8mm, 1968, 10’11” (8mm En İyi Film, II. Hisar Kısa Film Yarışması)
Politikacı
Yönetmen: Turgut Alev, Hasan Gürdal
8mm, 1968, 1’11” (8mm Mansiyon, II. Hisar Kısa Film Yarışması)
Cumartesi-Pazar
Yönetmen: Tan Oral
8mm, 1969, 12’53” (8mm En İyi Film, III. Hisar Kısa Film Yarışması)
18.00-18.15 Kahve Molası
18.15-19.00 Söyleşi
19.00-20.00 Açık Tartışma
Hisar Kısa Film Yarışması Hakkında
Hisar Kısa Film Yarışması projesi Salt’ın sanatçı, eğitimci ve yazar Özer Kabaş (1934-1998) üzerine yürüttüğü arşiv ve araştırma kapsamında başladı. Kabaş’ın yazıları ve arşivindeki kaynaklar hem festivalin özgünlüğünü hem de bu konudaki literatürün yetersizliğini ortaya çıkardı.
Alternatif sinemaya ilgi duyan bir grup öğrenci 1963’te Robert Kolej Sinema Kulübü’nü (RKSK) kurar. Kabaş, 1964-1974 yıllarında Robert Kolej Yüksek Okulu’nda (Boğaziçi Üniversitesi) öğretim üyesi olarak görev yaptığı dönemde kulübün danışmanlığını yürütür. Kültür alanında eleştirel tutumu olan aydınları da çevresine katan kulübün ilk kamu faaliyeti 1966’da yayımlanmaya başlayan Görüntü dergisidir. Devrimci sinema, kısa filmler ve örgütlü mücadele konularında kuramsal tartışmalara yer veren derginin mesul müdürü ve kulübün danışmanı Özer Kabaş’tır.
RKSK, 1967 yılında özgürleştirici bir sinema ufkuyla Türkiye’nin ilk yıllık kısa film festivalini gerçekleştirir. 8mm ve 16mm filmlerin yarıştığı Hisar Kısa Film Yarışması, kendisini Türkiye sinemasında Yeşilçam’a alternatif olarak konumlandırır. Sinematek ve film gösterimlerinin ötesine geçerek kısa film pratiğini güçlendirme çabasındadır. Dört yıl süren festivalde kurgu, belgesel ve animasyonun da bulunduğu yüzü aşkın kısa film yer alır. İlk yılında “James Baldwin Ödülü” de dâhil olmak üzere farklı ödüller verilir.
Kuzgun Acar, Mustafa Aslıer, Atilla Dorsay, Mengü Ertel, Ali Gevgilili, Onat Kutlar, Aziz Nesin, Sami Şekeroğlu, Yılmaz Zenger gibi isimler yarışmanın jüri üyeleri arasında yer alır. Doğrudanlık ve deneyselliğin sağladığı fırsat, Yeşilçam’ın hâkim olduğu melodramatik ve kaderci sinema endüstrisinin aksine, demokratik ve politik duruşları mümkün kılar. Dönemin önde gelen sinema eleştirmeni Onat Kutlar’ın deyimiyle “sinemanın molotof kokteyli”ne dönüşen kısa filmlerin yer aldığı festival, 1971 askerî müdahalesiyle birlikte sona erer.
***
Vasıf Kortun, modern ve güncel sanat, sanat kurumları ve sergi pratikleri konularında çalışan küratör, eğitmen ve yazar. 2011-2017 yıllarında Salt Araştırma ve Programlar’ın kurucu direktörlüğünü yürüten Kortun, Doha’daki Mathaf: Arab Museum of Modern Art’ın araştırma ve küratöryel danışmanlığını yapmaktadır.
Deniz Tortum, yönetmen ve araştırmacı. Lisansını Bard College’da sinema, yüksek lisansını MIT’de medya çalışmaları alanında tamamlamıştır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde geçen belgeseli Maddenin Halleri, 2020 Uluslararası Rotterdam Film Festivali’ndeki dünya prömiyerinden sonra Antalya Altın Portakal Film Festivali ve Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde “En İyi Belgesel” ödülünü almıştır.
Deniz Kurtuluş Özgünay, 1996-2001 yıllarında yayımlanan Klaket Sinema Dergisi‘nde genel yayın yönetmenliği yapan ve makaleler yazan Özgünay, 2022’den bu yana MSGSÜ Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Danışma Kurulu Üyesi’dir. MSGSÜ Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Yüksekokulu’nda yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermekte; belgesel projeleri yazmakta, kamu, kurumsal ve özel görsel işitsel arşivlerde danışmanlık, koruma ve onarım projelerini sürdürmektedir.
Şenol Er, 1996-2001 yıllarında yayımlanan Klaket Sinema Dergisi‘nde sorumlu yazı işleri müdürlüğü yapan ve makaleler yazan Er, 2022 yılından bu yana MSGSÜ Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Danışma Kurulu Üyesi’dir. MSGSÜ Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Yüksekokulu’nda yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermekte; öykü, proje, roman ve senaryolar yazmakta, kamu, kurumsal ve özel görsel işitsel arşivlerde danışmanlık, koruma ve onarım projelerini sürdürmektedir.
Bülent Becan, 1966-1971 yıllarında Robert Kolej Yüksek Okulu Kimya Mühendisliği Bölümü’nde öğrenim gördü. 1975’te Boğaziçi Üniversitesi’nde aynı bölümde yüksek lisansını tamamladı. 1969-1973 yıllarında Özer Kabaş’ın asistanlığını ve Social Hall’un yöneticiliğini yaptı. Öğrenciliğinde öğrenci birliği yönetim kurulu üyeliği yapan Becan, Robert Kolej Sinema Kulübü’nün aktif üyelerindendi.
Nurdan Arca, Robert Kolej Yüksek Okulu Ekonomi Bölümü’nden mezun oldu. Öğrenciliğinde Sinema Kulübü ile Hisar Kısa Film Yarışması’nın yöneticiliğini yaptı. Doktora ve yüksek lisans öğreniminin ardından 1984’te Milliyet Sanat dergisinde yazılar yazan Arca, 1992’de Ajans 21 belgesel yapımevini kurdu. Tarih ve arkeolojiden tiyatro ile müziğe, denizaltından uzaya, farklı alanlardan kişilerin öykülerini aktaran çeşitli belgesellerin yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlendi. Bu alanlarda kitapları yayımlandı.
Deniz Tortum’un danışmanlığında yürütülen Hisar Kısa Film Yarışması araştırması Bilge-Haro Cümbüşyan ve Leyla Tara tarafından desteklenmektedir.
Salt, Türkiye’nin ilk kısa film festivali olan ve 1967-1970 yıllarında Robert Kolej Sinema Kulübü tarafından düzenlenen Hisar Kısa Film Yarışması üzerine yürüttüğü araştırma kapsamında bir gösterim ve söyleşi programı düzenliyor. Programda Hisar Kısa Film Yarışması’nda ödül kazanan İstanbul Hatırası (Özer Kabaş, 1967), Zürafa Sokağı (Özcan Arca, 1968), Politikacı (Turgut Alev ve Hasan Gürdal, 1968) ve Cumartesi-Pazar (Tan Oral, 1969) filmleri, elli yılı aşkın bir süre sonra ilk kez seyirciyle buluşacak.
Gösterimi, projenin araştırmacılarından Vasıf Kortun ve Deniz Tortum ile Deniz Kurtuluş Özgünay, Şenol Er, Bülent Becan ve Nurdan Arca’nın bir araya geleceği söyleşi izleyecek. Söyleşide, filmlerin restore edilerek dijital ortama aktarılmasını sağlayan Deniz Kurtuluş Özgünay ve Şenol Er sürecin detaylarını aktararak görsel materyallerin restorasyonu ile arşivlenmesindeki etik değerleri tartışacak. Söz konusu dönemde Robert Kolej Yüksek Okulu öğrencilerinden Bülent Becan ile Nurdan Arca ise kulüp ve festivalin işleyişine odaklanacaklar. Kabaş’ın asistanlığını yapan Becan çalışmalarında yer aldığı festivalin organizasyonuna dair anekdotlar paylaşırken, Arca yöneticiliğini yaptığı festival ile kulübe dair anı ve deneyimlerini aktaracak.
Program herkesin katılımına açık ve ücretsizdir.
PROGRAM
17.00-18.00 Giriş (Vasıf Kortun, Deniz Tortum) ve Gösterim
İstanbul Hatırası*
Yönetmen: Özer Kabaş
16mm, 1967, 21’36” (16mm En İyi Film, I. Hisar Kısa Film Yarışması)
*Film, MSGSÜ Prof. Sami Şekeroğlu Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Arşivi’nde bulunmaktadır.
Zürafa Sokağı
Yönetmen: Özcan Arca
8mm, 1968, 10’11” (8mm En İyi Film, II. Hisar Kısa Film Yarışması)
Politikacı
Yönetmen: Turgut Alev, Hasan Gürdal
8mm, 1968, 1’11” (8mm Mansiyon, II. Hisar Kısa Film Yarışması)
Cumartesi-Pazar
Yönetmen: Tan Oral
8mm, 1969, 12’53” (8mm En İyi Film, III. Hisar Kısa Film Yarışması)
18.00-18.15 Kahve Molası
18.15-19.00 Söyleşi
19.00-20.00 Açık Tartışma
Hisar Kısa Film Yarışması Hakkında
Hisar Kısa Film Yarışması projesi Salt’ın sanatçı, eğitimci ve yazar Özer Kabaş (1934-1998) üzerine yürüttüğü arşiv ve araştırma kapsamında başladı. Kabaş’ın yazıları ve arşivindeki kaynaklar hem festivalin özgünlüğünü hem de bu konudaki literatürün yetersizliğini ortaya çıkardı.
Alternatif sinemaya ilgi duyan bir grup öğrenci 1963’te Robert Kolej Sinema Kulübü’nü (RKSK) kurar. Kabaş, 1964-1974 yıllarında Robert Kolej Yüksek Okulu’nda (Boğaziçi Üniversitesi) öğretim üyesi olarak görev yaptığı dönemde kulübün danışmanlığını yürütür. Kültür alanında eleştirel tutumu olan aydınları da çevresine katan kulübün ilk kamu faaliyeti 1966’da yayımlanmaya başlayan Görüntü dergisidir. Devrimci sinema, kısa filmler ve örgütlü mücadele konularında kuramsal tartışmalara yer veren derginin mesul müdürü ve kulübün danışmanı Özer Kabaş’tır.
RKSK, 1967 yılında özgürleştirici bir sinema ufkuyla Türkiye’nin ilk yıllık kısa film festivalini gerçekleştirir. 8mm ve 16mm filmlerin yarıştığı Hisar Kısa Film Yarışması, kendisini Türkiye sinemasında Yeşilçam’a alternatif olarak konumlandırır. Sinematek ve film gösterimlerinin ötesine geçerek kısa film pratiğini güçlendirme çabasındadır. Dört yıl süren festivalde kurgu, belgesel ve animasyonun da bulunduğu yüzü aşkın kısa film yer alır. İlk yılında “James Baldwin Ödülü” de dâhil olmak üzere farklı ödüller verilir.
Kuzgun Acar, Mustafa Aslıer, Atilla Dorsay, Mengü Ertel, Ali Gevgilili, Onat Kutlar, Aziz Nesin, Sami Şekeroğlu, Yılmaz Zenger gibi isimler yarışmanın jüri üyeleri arasında yer alır. Doğrudanlık ve deneyselliğin sağladığı fırsat, Yeşilçam’ın hâkim olduğu melodramatik ve kaderci sinema endüstrisinin aksine, demokratik ve politik duruşları mümkün kılar. Dönemin önde gelen sinema eleştirmeni Onat Kutlar’ın deyimiyle “sinemanın molotof kokteyli”ne dönüşen kısa filmlerin yer aldığı festival, 1971 askerî müdahalesiyle birlikte sona erer.
Vasıf Kortun, modern ve güncel sanat, sanat kurumları ve sergi pratikleri konularında çalışan küratör, eğitmen ve yazar. 2011-2017 yıllarında Salt Araştırma ve Programlar’ın kurucu direktörlüğünü yürüten Kortun, Doha’daki Mathaf: Arab Museum of Modern Art’ın araştırma ve küratöryel danışmanlığını yapmaktadır.
Deniz Tortum, yönetmen ve araştırmacı. Lisansını Bard College’da sinema, yüksek lisansını MIT’de medya çalışmaları alanında tamamlamıştır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde geçen belgeseli Maddenin Halleri, 2020 Uluslararası Rotterdam Film Festivali’ndeki dünya prömiyerinden sonra Antalya Altın Portakal Film Festivali ve Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde “En İyi Belgesel” ödülünü almıştır.
Deniz Kurtuluş Özgünay, 1996-2001 yıllarında yayımlanan Klaket Sinema Dergisi‘nde genel yayın yönetmenliği yapan ve makaleler yazan Özgünay, 2022’den bu yana MSGSÜ Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Danışma Kurulu Üyesi’dir. MSGSÜ Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Yüksekokulu’nda yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermekte; belgesel projeleri yazmakta, kamu, kurumsal ve özel görsel işitsel arşivlerde danışmanlık, koruma ve onarım projelerini sürdürmektedir.
Şenol Er, 1996-2001 yıllarında yayımlanan Klaket Sinema Dergisi‘nde sorumlu yazı işleri müdürlüğü yapan ve makaleler yazan Er, 2022 yılından bu yana MSGSÜ Sinema-TV Araştırma ve Uygulama Merkezi Danışma Kurulu Üyesi’dir. MSGSÜ Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Yüksekokulu’nda yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermekte; öykü, proje, roman ve senaryolar yazmakta, kamu, kurumsal ve özel görsel işitsel arşivlerde danışmanlık, koruma ve onarım projelerini sürdürmektedir.
Bülent Becan, 1966-1971 yıllarında Robert Kolej Yüksek Okulu Kimya Mühendisliği Bölümü’nde öğrenim gördü. 1975’te Boğaziçi Üniversitesi’nde aynı bölümde yüksek lisansını tamamladı. 1969-1973 yıllarında Özer Kabaş’ın asistanlığını ve Social Hall’un yöneticiliğini yaptı. Öğrenciliğinde öğrenci birliği yönetim kurulu üyeliği yapan Becan, Robert Kolej Sinema Kulübü’nün aktif üyelerindendi.
Nurdan Arca, Robert Kolej Yüksek Okulu Ekonomi Bölümü’nden mezun oldu. Öğrenciliğinde Sinema Kulübü ile Hisar Kısa Film Yarışması’nın yöneticiliğini yaptı. Doktora ve yüksek lisans öğreniminin ardından 1984’te Milliyet Sanat dergisinde yazılar yazan Arca, 1992’de Ajans 21 belgesel yapımevini kurdu. Tarih ve arkeolojiden tiyatro ile müziğe, denizaltından uzaya, farklı alanlardan kişilerin öykülerini aktaran çeşitli belgesellerin yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlendi. Bu alanlarda kitapları yayımlandı.
Deniz Tortum’un danışmanlığında yürütülen Hisar Kısa Film Yarışması araştırması Bilge-Haro Cümbüşyan ve Leyla Tara tarafından desteklenmektedir.
